Help! mijn paard
is hoefbevangen

Hoefbevangenheid bij paarden

Hoefbevangenheid bij paarden is een zeer pijnlijke aandoening, waarbij een ontsteking in de hoef problemen veroorzaakt. Er zijn meerdere oorzaken, maar vaak heeft het ontstaan te maken met een onbalans in de suikerstofwisseling. Hoefbevangenheid is typerend voor het voorjaar en de zomer, maar ook in het najaar kan een paard hoefbevangen raken. Maar hoe kan je herkennen dat je paard hoefbevangen is? Wat zijn de oorzaken van deze aandoening en belangrijker nog: hoe kan je het voorkomen en behandelen?

Wat is hoefbevangenheid?

Hoefbevangenheid bij paarden, ook wel laminitis genoemd, is een ontsteking tussen de hoefwand en het hoefbeen. Het hoefbeen is door middel van lamellen aan de hoefwand bevestigd. Wanneer deze lamellen gaan ontsteken veroorzaakt dit zwellingen, druk en veel pijn bij het paard. Daarnaast kunnen de ontstekingen zorgen voor koorts. Door de ontsteking kan de verbinding tussen de hoefwand en het hoefbeen loslaten waardoor het hoefbeen kan gaan kantelen. In een vergevorderd stadium kan het hoefbeen volledig door de hoefschoen zakken en door de zool drukken. Meestal treedt hoefbevangenheid het eerst op aan de twee voorhoeven, maar het kan ook alle vier de benen tegelijk treffen. Een paard of pony dat al eens hoefbevangen is geweest, blijft altijd gevoelig voor deze aandoening.

Het verschil tussen acute en chronische hoefbevangenheid

Er zijn twee fases van hoefbevangenheid bij paarden: een acute en een chronische variant. Wanneer jouw paard last heeft van acute hoefbevangenheid treden de symptomen plotseling op en zijn de symptomen in de meeste gevallen ook vrij ernstig. Het is dan ook overduidelijk dat jouw paard veel pijn heeft en er direct gehandeld moet worden. Bij acute hoefbevangenheid is het van belang dat jouw paard zo snel mogelijk door een dierenarts behandeld wordt. Je kan in dat geval zeker spreken van een spoedgeval. Chronische hoefbevangenheid is een gevolg van niet goed of niet op tijd behandelde acute hoefbevangenheid of een geleidelijke hoefbevangenheid zonder symptomen. In veel gevallen van chronische hoefbevangenheid is het hoefbeen al losgekomen van de hoefwand waardoor het hoefbeen kan verzakken. 

Hoe herken je hoefbevangenheid?

Een eerste fase van hoefbevangenheid, soms ook wel lichte hoefbevangenheid genoemd, kan je herkennen doordat je paard stijf en stram is. De hoeven kunnen warm worden of verdikken lang de kroonrand en de straal van de hoef kan gevoelig worden. In een verder stadium kan een hoefbevangen paard of pony plots erg kreupel gaan lopen, als het ware ‘op eieren’. De hoef voelt warm aan, de kroonrand is warm en gezwollen. Vaak probeert het paard de hoeven te ontlasten door ze ver voor zich uit te plaatsen. In ernstige gevallen gaat het paard het liefst liggen en wil helemaal niet meer lopen.

Symptomen hoefbevangenheid

Dit zijn een aantal symptomen die kunnen wijzen op hoefbevangenheid bij jouw paard:

• Stijfheid, voorzichtig gaan lopen of zelfs niet meer willen lopen
• Warme, gevoelige hoeven en verdikking bij de kroonrand
• Een voelbare hartslag in de kootholte
• Het om de beurt ontlasten van de hoeven, en hierdoor bijvoorbeeld geen bochten willen maken

In een vergevorderd stadium van hoefbevangenheid kunnen de volgende symptomen optreden:

• De typische ‘hoefbevangen houding’: de voorbenen worden naar voren gestrekt en het gewicht wordt geplaatst op de achterbenen, die ver onder het lichaam worden geplaatst
• Liggen en niet meer op willen/kunnen staan

Oorzaken van hoefbevangenheid

Hoefbevangenheid bij paarden kan veel verschillende oorzaken hebben en het is niet altijd te herleiden wat uiteindelijk de veroorzaker is. Gelukkig is er wel steeds meer over bekend. We hebben de vier meest voorkomende oorzaken van hoefbevangenheid voor je op een rijtje gezet:

1. Overgewicht

Overgewicht en hoefbevangenheid gaan hand-in-hand. Het zorgt voor een slechtere conditie en een grotere kans op insulineresistentie. Daarnaast zorgt meer gewicht voor extra belasting op de hoeven. Insulineresistentie is een ongevoeligheid voor insuline, wat als belangrijkste functie het regelen van de bloedsuikerspiegel heeft. Paarden met insulineresistentie maken veel insuline aan om de suikers die ze uit voeding opnemen te verwerken. Een lange insulinestijging veroorzaakt dat de cellen ongevoelig raken voor insuline. Hierdoor is het paard uiteindelijk niet meer in staat om voldoende insuline te produceren om de bloedsuikerwaarde op peil te brengen. Dit maakt dat het paard dan bijzonder vatbaar is om hoefbevangen te raken.

2. Voeding

Een veelvoorkomende oorzaak van hoefbevangenheid is het binnenkrijgen van een te grote hoeveelheid energierijke voeding, oftewel snelle koolhydraten. Bijvoorbeeld door het in één keer voeren van een grote hoeveelheid krachtvoer. Ook voeding met veel melasse of het eten van vers (voorjaars)gras met een hoog fructaangehalte is erg risicovol. Bij te veel snel verteerbare suikers is er een verkeerde selectie op de bacterieflora in de blindedarm. De zuurvormende bacterievormen groeien het snelst en zorgen voor een zuurder milieu. Hierdoor kan de darmwand ziek worden en vervolgens toxines doorlaten via het bloed. Als deze in het bloed terechtkomen, kan hoefbevangenheid ontstaan.

3. Ziektes

De aanwezigheid van ziektes of verstoringen in het hormoonhuishouden van een paard zoals het EMS-syndroom of PPID. Deze ziektes verstoren de stofwisseling, hormoonbalans en mogelijk ook de suikerhuishouding. Hoewel de precieze reden waarom dit kan leiden tot hoefbevangenheid nog onduidelijk is, is dit de grootste oorzaak van hoefbevangenheid onder paarden.

4. Zoolkneuzingen

Niet tijdig en goed bekappen en/of beslaan door een erkende hoefsmid kan leiden tot zoolkneuzingen en ontstekingen in de hoef. Door onbalans in de hoef is de doorbloeding minder goed, werkt het hoefmechanisme slecht, en komen er drukpunten op verkeerde plekken. Hierdoor is het paard gevoeliger om hoefbevangen te raken.

Wat te doen bij hoefbevangenheid

Bij een verdenking van hoefbevangenheid bij jouw paard, is het belangrijk dat je direct een dierenarts raadpleegt. Om te voorkomen dat hoefbevangenheid chronisch wordt is adequaat handelen noodzakelijk. De dierenarts zal door middel van verschillende testen, waaronder klinische testen, röntgenfoto’s en bloedonderzoek willen vaststellen waar de ontsteking precies zit en in welk stadium het zich bevindt. Aan de hand van deze onderzoeksresultaten zal de dierenarts een behandelplan opstellen om de hoefbevangenheid te behandelen. Op de behandeling volgt daarnaast vrijwel altijd een voeradvies. Zo is het belangrijk dat paarden die hoefbevangen zijn geweest zo min mogelijk suikers binnenkrijgen. In het behandelplan heeft ook de hoefsmid een belangrijke rol. Hoefbevangenheid op een juiste manier behandelen en genezen is dan ook een nauwkeurige samenwerking van dierenarts, hoefsmid en eigenaar waar ieder een groot aandeel heeft in de gezondheid van jouw paard. Hoe goed de behandeling van hoefbevangenheid aanslaat en hoe lang het duurt voordat jouw paard zich weer beter voelt, is dan ook afhankelijk van hoe ernstig de hoefbevangenheid in eerste instantie was, hoe snel er gehandeld is en of de juiste behandeling is gekozen. 

Op een rijtje:

• Raadpleeg altijd direct je dierenarts bij een verdenking van hoefbevangenheid.
• Ga niet met je paard lopen: dit doet veel pijn en kan ervoor zorgen dat het hoefbeen verder loslaat van de hoefwand.
• Geef je paard geen krachtvoer meer, maar suikerarme voeding.
• Stop of vermijd weidegang.
• Zet je paard op een natte zanderige ondergrond om de hoef te koelen en de druk op de hoef te verdelen/verlichten.
• Zorg voor een schone stal met veel bodembedekking waar je paard gemakkelijk in kan gaan liggen wanneer het staan te veel pijn doet.

Voorkomen van hoefbevangenheid

Hoefbevangenheid kan zeer ernstig zijn. Hoewel het niet altijd te voorkomen is, zijn er wel verschillende dingen die je kan doen ter preventie:

• Vermijd weidegang in weides met een hoog fructaangehalte. Fructaan (een soort suiker) komt van nature voor in gras en is voor paarden moeilijk afbreekbaar. Hoe hoog het fructaangehalte is, is grotendeels afhankelijk van zonlicht en temperatuur. Zo is het fructaan bijvoorbeeld laag wanneer het boven de 15 graden Celicus en bewolkt is, maar is het fructaan gevaarlijk hoog zodra het ’s nachts vriest en overdag zonnig is. Deze laatste situatie komt vaak voor in het voorjaar, waardoor je in deze periode erg uit moet kijken wanneer je paard gevoelig is voor hoefbevangenheid. In onze blog lees je meer over voorjaarsgras en hoe je de weidegang het beste kan opbouwen.
• Beperk de inname van suikers en zetmeel. Kies bij paarden die gevoelig zijn voor suikers voor (kracht)voer met weinig suikers in de vorm van zetmeel. Granen zoals maïs en tarwe bevatten van nature veel suikers, dus kies liever niet voor voer op basis van tarwe en maïs. Pas ook de hoeveelheid krachtvoer aan als je paard de wei in gaat.
• Voorkom overgewicht. Voorkomen dat je paard dik wordt voorkomt ook problemen met insulineresistentie. Voor veel dieren is het geven van alleen schraal hooi en beperkte weidegang de beste optie.
• Voorkom een tekort aan magnesium. Een tekort aan magnesium maakt de cellen ongevoeliger voor insuline waardoor het bloedsuikergehalte sterker gaat schommelen.

Extra ondersteuning

Naast alle bovenstaande tips is het ook aan te raden je paard of pony extra te ondersteunen met een supplement zoals Glucose Support en/of Magnesium. Zeker wanneer je paard gevoelig is voor suikers of al eerder hoefbevangen is geweest.

HorseFlex Glucose Support ondersteunt de glucose opname, heeft een positieve uitwerking op het immuunsysteem en ondersteunt een goede functie van de pancreas en darmen. Het helpt de glucosespiegel in balans te houden tijdens de wisselende suikergehalten in het gras en een verandering van rantsoen. Zeer geschikt tijdens het weideseizoen wanneer het fructaan gehalte in het gras hoog is.

HorseFlex Magnesium Chelaat is de best opneembare vorm van magnesium en hierdoor zeer geschikt bij een verhoogde behoefte aan magnesium. Een tekort aan magnesium maakt de cellen ongevoeliger voor insuline waardoor het bloedsuikergehalte sterker gaat schommelen.Om deze reden wordt een magnesiumkuur steeds vaker toegepast bij de behandeling van hoefbevangen paarden.

Om je paard optimaal te ondersteunen, is het gebruik van de weideseizoen combi deal ideaal. Deze combi deal bevat Glucose Support en Magnesium om jouw paard te ondersteunen wanneer het fructaangehalte het hoogste is tijdens het voorjaar.